Je hebt ze vast al gezien op televisie of in de rechtszaal zelf: advocaten in traditionele toga – zo’n lange en wijde mantel. En als je zelf aan je rechtenstudie bezig bent, is het belangrijk om te weten wat je moet dragen tijdens het uitoefenen van je toekomstige beroep. Waarom dragen advocaten een toga? Hoe ziet die er dan uit en is het dragen van dit bijzondere kledingstuk nog altijd verplicht? Op deze vragen proberen we in dit stukje een antwoord te geven. Zo’n toga is altijd zwart en komt tot ongeveer 10 cm boven de grond. De mantel (met bijhorende bef en eventueel een baret) oogt dan misschien wel wat ouderwets, toch is het niet zonder reden dat deze manier van kleden nog altijd verplicht is in de rechtbank. Buiten het gerechtsgebouw draagt een advocaat natuurlijk wel wat hij of zij wilt, maar het is alsnog belangrijk dat je altijd netjes en professioneel voor de dag komt als je in contact komt met cliënten, rechters en andere collega’s.
Hoe ziet de toga eruit?
Je hebt waarschijnlijk wel een idee hoe de typische kleding van een advocaat eruit ziet, maar toch zijn er specifieke eisen waaraan de toga moet voldoen. Er zijn ook verschillen tussen de kleding van een rechter en die van een advocaat. De lange, wijde mantel voor juristen is gemaakt van zwarte stof, heeft een staande kraag van ongeveer 4 cm en plooitjes aan de achterzijde onder de kraag en aan de mouwen. De mouwen moeten trouwens zo’n 20 cm breed zijn aan de onderkant en de hele mantel is aan de voorzijde voorzien van zwarte knoopjes. Die knoopjes zijn er alleen als versiering – de mantel wordt vanaf binnen met grote knopen vastgemaakt. Aan de voorzijde wordt een witte bef – een doekje dat rond de hals wordt vastgemaakt – gedragen. Juristen mogen zelf kiezen of ze een baret (een hoofddeksel van zwarte wollen stof met een fluwelen boord) dragen tijdens de zitting. De kleding van advocaten en rechters is in Nederland vastgelegd in een Koninklijk Besluit uit 1968 en het Kostuum en Titulatuurbesluit uit 1997, dat nadrukkelijk beschrijft hoe de mantel, de bef en de baret eruit moeten zien.
Waarom is een toga verplicht?
Het was Napoleon Bonaparte die besliste dat zowel rechters als advocaten een toga moesten dragen om de rechtspraak zo neutraal mogelijk te maken – rechters en juristen van rijke of arme afkomst, verschillende religieuze voorkeuren, dik, dun, modieus of niet – iedereen was gelijk voor de wet. Diezelfde eenheid voor strafpleiters en rechters is tot vandaag bewaard gebleven en het is als het ware een stukje traditie. De zwarte kleur van de mantel staat voor gelijkheid en het wit van de bef staat voor neutraliteit. Uiteraard draagt een advocaat buiten de rechtbank gewone kleding en kun je op die manier wel je persoonlijke stijl laten zien. Overigens zijn er geen voorschriften voor Schoenen, deze mag je zelf kiezen. Daarnaast zijn er tijdens het pleiten ook enkele uitzonderingen waarbij de mantel niet verplicht is, zoals wanneer er kinderen aanwezig zijn of in politierechtbanken en vredegerechten die niet gevestigd zijn in een gerechtsgebouw waar een Hof van Beroep of rechtbank van eerste aanleg zitting houdt.